Het is zover, ik zit weer zoals vanouds aan de tafel van mijn eigen woonkamer. Vanuit het raam prijkt een deel van de skyline van Rotterdam, op mijn schoot knort een kat. Er gaat niets boven thuis. Toch heb ik afgelopen januari met een heel dubbel gevoel afscheid genomen van de plek waar ik de vijf maanden daarvoor van ben gaan houden. Het kleine, traditionele en toch innovatieve, katholieke en altijd zonovergoten Freiburg in zuidwest Duitsland. Hoewel verhuizen naar een nieuwe plek een periode van aftasten en gewenning vraagt, ben ik me langzaam maar zeker echt thuis gaan voelen in de gemoedelijke en prachtige oude stad.
Begin september 2011 vorig jaar vertrok ik met twee tassen en een dosis Duitse taalkennis die niet verder kwam dan middelbare schoolniveau naar het voor mij onbekende Freiburg. Daar zou ik de komende vijf maanden gaan studeren en wonen. Terwijl er letterlijk en figuurlijk een wereld voor mij openging toen ik via de universiteit een land kon kiezen om heen te gaan, koos ik voor ons buurland Duitsland. Ik was nieuwsgierig naar één van de belangrijkste landen in Europa, juist omdat het zo dicht bij Nederland ligt. Bovendien wilde ik graag de taal leren. De reacties in mijn omgeving waren niet altijd even enthousiast. Waarom Duitsland als je ook naar Zuid-Amerika of Australië kunt gaan? Ik merkte dat Duitsland nog lang niet altijd af was van het slechte imago wat na de Tweede Wereldoorlog ontstaan is. Hoog tijd om daar eens verandering in te brengen dacht ik!
Van te voren had ik gezien dat Freiburg in het prachtige natuurgebied het Zwarte Woud ligt, en dat de universiteit een grote geschiedenis faculteit bezit. Op basis van een paar van zulke internetsteekwoorden heb ik uiteindelijk besloten om mijn Erasmus uitwisselingsprogramma in Freiburg door te brengen.
Het is wonderbaarlijk dat je op zo’n manier op een plek terecht komt die je past als je oude favoriete jas. Zo kwam in te wonen in Vauban, een wijk van de stad die bekend staat om haar alternatieve, innovatieve en groene levensstijl. De universiteit bleek groot en heel toegankelijk, en de Duitse studenten vrijzinnig, zelfstandig en onvoorstelbaar vriendelijk. Ik voelde meteen dat ik op mijn plek zat.
Aan de andere kant besefte ik goed dat ik me in een zeer comfortabele en uitzonderlijke positie bevond. Als meisje uit één van de rijkste landen van Europa, verhuizen naar een al dan niet nog rijker land, naar een kleine, goed onderhouden stad midden in de prachtige natuur, waar religie en traditie zegevieren en waar weinig sociale problemen zijn. Tram voor de deur, schone lucht, warme biologische broodjes op de hoek en een bibliotheek zo groot als een aanstaande historicus zich kan wensen. Je kunt je voorstellen dat het af en toe in contrast stond met het leven in hartje Rotterdam, dat ondanks haar fijne nuchtere mentaliteit en prachtige havens ook druk is, sociale armoede en criminaliteit kent en met verontreiniging kampt.
Juist dat contrast maakte mijn verblijf in Freiburg ook een hele interessante beleving. Ik kon letterlijk en figuurlijk afstand nemen van de situatie waar ik elke dag in leefde. Dat zette alle zaken weer even op scherp. Zeker omdat tegelijkertijd met mijn verblijf in Duitsland mijn broer in Oeganda verbleef, waar hij bij de (arme) lokale bevolking vrijwilligerswerk deed.
Studeren in Freiburg was geweldig! De universiteit heeft verschillende departementen, verdeeld over de oude binnenstad. De faculteit van geschiedenis is groot, in tegenstelling tot die in Rotterdam. De stad wemelt van de (internationale) studenten en het studieklimaat is er erg goed. De Duitse studenten zijn gemotiveerd, geïnteresseerd en vooral heel behulpzaam naar internationale studenten toe. In eerste instantie was ik er niet zo van overtuigd dat ik in contact zou komen met Duitse studenten. Ik had veel verhalen gehoord van internationale studenten die vooral in hun eigen groepje blijven hangen. Dat was waarschijnlijk een Rotterdams vooroordeel, want al snel had ik een leuke groep mensen om mij heen verzameld, van zowel Duitse afkomst, als van daarbuiten.
Ik woonde de eerste periode van mijn verblijf in het zogenaamde ‘Studentendorf’, een naam die mij deed rillen toen ik het voor het eerst hoorde. Een groot deel van Vauban, bestaat uit alleen maar studentenwoningen. Maar het bleek lang niet zo’n verschrikking. Hoewel deze woonvorm voor mij totaal onbekend was (ik had in Rotterdam met niet meer dan vijf huisgenoten samengewoond), heb ik er de tijd van mijn leven gehad! Het was in september 30 graden, de grasvelden in het studentendorp waren bezaaid met picknickende, mediterende, sportende of studerende studenten. Er werd muziek gemaakt en elke avond was er wel ergens een feestje waar je met een biertje zo bij aan kon sluiten. Het huis waar ik woonde had een balkon met hangmatten waar ik tot zonsondergang in kon genieten van de rust van het aangrenzende Zwarte Woud.
Tijdens mijn verblijf in Freiburg ben ik verhuisd van het studentendorp naar een kamer bij een Duitse familie thuis. Het is in Freiburg elk semester weer een race tegen de klok voor studenten om een goede, betaalbare kamer te vinden. Hoewel ik ruim vijf maanden voor vertrek opzoek was geweest via internet, was ik voor de meeste grotere (en dus goedkopere) studentenhuizen te laat. Dat was even balen, maar via de private sector kwam ik bij een kamer bij mensen thuis terecht. Geen gastgezin, maar gewoon in huurverband. Dat bleek een geweldige ervaring. Het gezin woonde in een enorm vrijstaand huis met vijf kinderen. De derde verdieping verhuurde ze aan internationale studenten (3 kamers). Ik was met twee andere meisjes hun eerste huurder, dus het was van beide kanten een beetje aftasten in het begin. Maar al snel voelde het vertrouwd. Ik kreeg echt het gevoel van thuiskomen. De mensen waren heel lief en zorgzaam. Zo heb ik verschillende keren meegegeten en we hebben spelletjesavonden georganiseerd met de oudste kinderen. Ik vond het leuk om zo echt de Duitse cultuur op te snuiven, en bovendien kon ik op deze manier goed mijn Duits oefenen. Ook kon ik het gezin vertellen over Nederland. We hebben avonden gevuld met het bespreken van alle overeenkomsten en verschillen tussen onze landen.
Het allermooiste aan mijn uitwisseling in Duitsland is dat ik zoveel geschillende leuke, boeiende en interessante mensen heb ontmoet vanuit de hele wereld. Freiburg is een stad waar veel internationalen mensen heen komen, en zodoende zat ik tijdens mijn Duitse les in de klas met mensen uit Zuid-Korea, Amerika, Italië, Turkije, Spanje, Canada en ga zo maar door. Het is echt geweldig om te merken dat je als student op dat moment allemaal verbonden bent, ondanks de grote culturele verschillen; samen in een nieuw land, samen een nieuwe taal leren, allemaal van ongeveer dezelfde leeftijd, met dezelfde instelling en onzekerheden. Daarnaast waren het ook vooral de kleine verschillen die het contact zo leuk maakte. Zo haalden de Amerikanen steevast hun koffie bij Starbucks en nergens anders, wilde de Italianen ’s middags naar huis om spaghetti te koken en keken de Koreanen keer op keer op van de Duitse bretzels (broodjes) met roomboter. Klap op de vuurpijl was het vieren van mijn verjaardag met meer dan acht nationaliteiten. Als ik eraan terugdenk, zou ik niet zeggen dat er zoveel kilometers land tussen onze thuislanden gezeten heeft. Het feest was zo gezellig! Ik heb veel geleerd van deze mengelmoes van nationaliteiten en het heeft mij nog nieuwsgieriger gemaakt naar de rest van de wereld, naar andere culturen.
Het studeren in Freiburg was meer dan de moeite waard. Hoewel ik van te voren een beetje bang was voor het (academische) taalniveau, heb ik gaandeweg goed mijn Duits verbeterd en werd het elke dag beter. Ik heb voordat dat het daadwerkelijk semester aan de Universiteit begon, een korte maar intensieve taalcursus gedaan van een maand. Dat heb ik door de studiebeurs van het ATP Fonds kunnen bekostigen. Ik had er bewust voor gekozen om in Freiburg een taalcursus te doen in plaats van in Nederland, omdat ik dan omringt zou zijn door Duitsers. Dat heeft geholpen! Je leert een taal veel sneller als je in het land zelf bent en het bij je dagelijkse leven hoort.
Uiteindelijk ging het Duitse spreken en verstaan mij goed af. Mijn zenuwen werden wel op de proef gesteld toen ik gedurende het semester essays moest gaan schrijven, of een presentatie moest houden. Het voelt als een ontzettende overwinning dat ik die dingen gewoon allemaal gedaan heb, al voelde het vooral de eerste keer als een sprong in het koude water. De professoren zijn, in tegenstelling tot wat ik van te voren gehoord en gelezen had, heel toegankelijk. Traditie speelt nog een grote rol op de universiteit. Zo is er bijvoorbeeld altijd iemand die de powerpoint presentatie voor de professor klaarzet en een glaasje water inschenkt. Pas dan komt hij / zij zelf binnen. Maar wanneer je wat wilt vragen, kun je de professor altijd aanspreken of mailen. Zeker tegen internationale studenten zijn de meeste bijzonder vriendelijk en vinden ze het een eer dat je naar ‘hun’ universiteit en hun voorlezingen komt. Ik kan niet anders zeggen dat ik een prettig en vooral goed contact gehad heb met iedereen van de Albert-Lüdwig Universität.
Ook naast het studeren heb ik een geweldige tijd gehad in Freiburg. De omgeving was in één woord fantastisch. Meteen achter het huis waar ik woonde, begon het bos. In elke vrije middag of weekend heb ik heerlijk gewandeld in de prachtige natuur, of ben ik plaatsen in de omgeving gaan bezoeken of gaan snowboarden op de hoogste bergen van het Zwarte Woud. Op mooie dagen in de zomer of herfst kun je ook makkelijk buiten studeren, op prachtige weides waar je niemand tegenkomt, alleen koeien. Daarnaast ligt Freiburg praktisch op de grens met Zwitserland en Frankrijk, en kun je met de trein zeer goed de andere landen bezoeken. Zo ben ik naar Bazel geweest, waar het graf van Desiderius Erasmus te bezoeken is in de kerk, en naar Zürich, naar het beroemde Kunsthaus. Precies aan de andere kant ligt Frankrijk, waar ik het gebied Elzas, de bekende wijnstreek en Colmar, een grote oude stad heb gezocht. Als ik terugdenk zijn er te veel leuke dingen geweest om op te noemen. Zo was er heel de maand december een grote kerstmarkt in de stad waar de hele stad glühwein kwam drinken, stond ik verschillende keren SC Freiburg aan te moedigen op de tribune, heb ik de paus gezien tijdens zijn bezoek aan Freiburg en ben ik naar een gastcollege geweest van Jerzy Buzek, de President van het Europees Parlement. Na vijf maanden heb ik nog steeds het gevoel dat ik de helft van alles nog niet gezien heb, en ik moet zeker weten nog eens terug.
Ook binnen de stad Freiburg is er genoeg te doen. Er zijn drie filmhuizen, musea, tientallen (betaalbare) restaurants, cafés en clubs. Vanuit de universiteit wordt er veel georganiseerd voor (internationale) studenten, zoals uitstapjes, feesten, etentjes, wijnproeverijen. Ook kun je lid worden van de filmclub van de universiteit, en dan voor €1,50 elke donderdagavond een bekende of minder bekende film bezoeken, gewoon in een collegezaal, waar iedereen zijn eigen hapjes en drankjes meeneemt.
Sinds begin februari ben ik weer aan het studeren aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, waar ik aan mijn scriptie voorbereidingen begonnen ben, met als thema Duits-Nederlandse betrekkingen. Ik weet zeker dat de uitwisseling in Freiburg mij geïnspireerd heeft en gevuld met frisse, nieuwe en creatieve ideeën. Bovendien heeft het me heel praktisch al geholpen, want doordat ik de Duitse taal nu redelijk beheers, kan ik ook Duitse literatuur voor mijn scriptie gebruiken. Ik kan niet anders zeggen dan dat ik iedereen die de kans heeft, aanraad zo’n avontuur aan te gaan. Hoewel het ook spannende en soms mindere momenten met zich meebrengt (zeker in het begin, als je nog weinig mensen kent en een vertrouwd persoon mist om je ervaringen mee te delen), geeft het je een ervaring die je nooit meer zult vergeten. Voor heel even was ik een inwoner van Duitsland. Stond ik ingeschreven bij de gemeente, kocht ik Duitse boodschappen, nam ik dagelijks de tram naar de stad, net zoals iedereen en juichte ik voor ‘mijn club’ SC Freiburg.
Ik ben nog geen week thuis, maar ik voel een sterke drang om weer op reis te gaan. De wereld is nog zo groot en als ik bedenk dat ik alleen al in buurland Duitsland zoveel heb gezien, gedaan en geleerd, kan ik niet wachten op het volgende avontuur. Door mijn verblijf in Freiburg heb ik mensen vanuit de hele wereld leren kennen die ik zeker ooit op ga zoeken. Kortom, Duitsland was nog maar het begin!
Ps. Gedurende mijn verblijf in Freiburg heb ik voor familie, vrienden, medestudenten en andere geïnteresseerden een weblog bijgehouden.
http://lynninduitsland.blogspot.com/